Pak een hamer en doe mee!

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat het onderwijs beter wordt? Hoe ontwikkelen leerlingen zich? Kijken we gedetailleerd genoeg en begrijpen we de mechanismen? Wat werkt wel en wat werkt niet in ons onderwijssysteem? En aan welke knoppen kunnen we draaien om ervoor te zorgen dat leerlingen zich nog beter ontwikkelen? Om deze vragen te kunnen beantwoorden, is het noodzakelijk dat we niet alleen kijken naar het onderwijs in afzonderlijke scholen, maar juist ook de werking van het onderwijssysteem onderzoeken. Het onderwijssysteem is een samenhangend geheel van leerlingen, scholen en instellingen. Het kan op verschillende niveaus bekeken worden, bijvoorbeeld op het niveau van een gemeente, regio of land. 

In deze oratie bespreek ik een aantal voorbeelden van internationaal en Nederlands onderzoek naar mechanismen in het onderwijssysteem. Ik wil u hiermee laten zien dat het zinvol is om op een andere manier naar het onderwijssysteem te kijken. Zo bespreek ik een voorbeeld van een werkwijze waar voldoende tijd genomen wordt om een vraagstuk goed te verkennen (1). Hierdoor begrijpen we de complexiteit beter en komen we tot goede onderzoeksvragen. Ook geef ik een voorbeeld van illustraties; datavisualisatie en infographics (2). Met dit voorbeeld wil ik laten zien dat visualisatie ons helpt de complexiteit van het systeem in kaart te brengen en mechanismen beter te begrijpen. Waar het gaat om analyses (3) laat ik de waarde zien van een aanpak waar gedrag en uitkomsten in samenhang worden beschouwd (en er niet alleen naar losse onderdelen gekeken wordt). Tot slot geef ik een voorbeeld van verbeelding (4). Met dit voorbeeld wil ik aantonen dat gedachtenexperimenten en simulaties helpen om tot verbetering van het onderwijssysteem en onderwijsbeleid te komen.

De voorbeelden in deze oratie zijn karakteristiek voor de werkwijze van het Education Lab Netherlands, de opvolger van de Academische Werkplaats Onderwijs. Het Education Lab is een samenwerkingsverband tussen de Universiteit Maastricht en de Inspectie van het Onderwijs, een onderzoeksamenwerking waarbij we intensief samenwerken met leraren, scholen en bestuurders in het onderwijs. Ik hoop dat u na deze oratie een beeld heeft van ons werk in het Education Lab en … dat u zelf ook enthousiast bent geworden om mee te doen!