Labdag 1: Welke uitdagingen voor scholen brengt de coronacrisis met zich mee?

Dankzij een subsidie van ZonMW doen wij sinds September 2020 onderzoek naar de gevolgen van de Covid-19 crisis op  Nederlandse basisschoolleerlingen. Ook willen we binnen dit onderzoek Nederlandse basisscholen zo snel en effectief mogelijk in staat stellen de negatieve consequenties van de coronacrisis aan te pakken.

Om dit te kunnen doen vinden we het belangrijk om in eerste instantie goed te begrijpen welke behoeften er op dit moment in het veld zijn en wat schoolleiders en leraren op dit moment als grootste uitdagingen zien. Hiervoor hebben we eind september een Lab(mid)dag georganiseerd waarbij we met 16 leraren en schoolleiders in gesprek zijn gegaan.  Iedere schooleider en leraar werd gevraagd één of meer uitdagingen te definiëren en te beschrijven (zie Figuur 1). Er werd daarbij expliciet gekeken voor wie dit een uitdaging is en waarom én welke behoefte eronder ligt.

Figuur 1: Iedere leraar en schoolleider werd tijdens de Labdag gevraagd dit schema in te vullen.

Oude uitdagingen worden groter

De uitkomsten van deze Labdag maakten gelijk duidelijk dat de coronacrisis het onderwijs voor ontzettend veel uitdagingen plaatste. Deze uitdagingen zijn niet nieuw, maar worden door Covid-19 crisis uitvergroot. De grootste zorgen leefden omtrent taal en rekenonderwijs, de leerlijnen die normaliter doorlopen en die nu lastig te realiseren zijn. Dit riep de vraag op hoe de kwaliteit van het onderwijs in deze tijd hoog te houden.

Ongelijkheid neemt toe

Verder zagen de leraren dat verschillen tussen de leerlingen groter werden. De indruk was dat juist de kwetsbaarste leerlingen het meest onder de crisis leden. Naast het feit dat afstandsonderwijs voor hun door allerlei omstandigheden (bijvoorbeeld door gebrek aan eigen computers) moeilijk te realiseren was, hebben leerlingen uit bepaalde families ook continu last van angsten en zorgen. In coronatijd hebben hun ouders vaak een baan verloren of zijn ze ziek geworden.

Dit leidt tot de vraag of er naast de verminderde leerwinsten ook niet een flinke afname is in het sociaal emotioneel welbevinden van deze leerlingen. Veel problemen vallen ook buiten het bereik en werk van de leraar en school en vragen om inzet van een zorgcoördinator.

Lerarentekorten maken de situatie moeilijker

De problemen die de Covid-19 crisis met zich meebrengt zijn nog moeilijker op te lossen vanwege aanhoudende lerarentekorten. Er is door alles wat er sinds het begin van de coronacrisis gebeurde een grote behoefte aan meer handen in de klas. De werkdruk is hierdoor hoger dan ooit. Er zijn ook voor schoolleiders veel open vragen: hoe houd je als schoolleider rekening met zorgen rondom de gezondheid van de leraar en werkdruk en hoe bereid je beleid voor om een snelle reactie op gewijzigde maatregelen mogelijk te maken? Er is goed schoolleiderschap nodig om te zorgen voor acceptatie van maatregelen in deze situatie.

Wat kunnen scholen hieraan doen?

Tegen deze achtergrond werd een aantal belangrijke domeinen geïdentificeerd waarin voor scholen mogelijke oplossingen liggen voor het inlopen van leerachterstanden. Tevens zijn dit ook de grootste uitdagingen voor de leraren van dit moment:

• Het verhogen van ouderbetrokkenheid.
• Effectiever gebruik van ICT in en buiten de klas.
• Het inzetten van extra onderwijstijd voor taal en rekenen om de achterstanden in te halen.

In de afgelopen maanden zijn we met ons team (onderzoekers, schoolleiders en leraren) en onze partners (Gemeente Amsterdam, Inspectie van het Onderwijs) op zoek gegaan naar effectieve aanpakken voor deze drie uitdagingen. We voerden hiervoor een literatuuronderzoek uit naar kansrijke en bewezen effectieve interventies om onderwijsachterstanden in te halen. Wij richtten ons hierbij niet alleen op de vraag “Wat werkt?” maar ook op de vraag “Wat werkt niet?”. Uiteraard deden we dit in samenwerking (link blogpost 1) met collega’s uit het veld en volgens de stappen die in de onderstaande figuur beschreven zijn. Ons onderzoek zal resulteren in een aantal handreikingen voor scholen waarvan we de bruikbaarheid tijdens onze Labdag 2 zullen testen.

Wil je meer weten? Volg ons op deze website en social media.

Figuur 2: Hoe maken we onze handreikingen?