EducationLab NL heeft samen met Inspectie van het Onderwijs onderzocht welke kansrijke interventies bij afstandsonderwijs kunnen helpen. Hiervoor hebben we een literatuurstudie gedaan naar overzichtsstudies en een reeks losse wetenschappelijke studies. We hebben ons hierbij gericht op hard en overtuigend bewijs, oftewel ons beperkt tot studies die aan de allerhoogste wetenschappelijke standaarden voldoen.
Uit ons onderzoek blijkt dat met goede afstandslessen en aanvullende maatregelen op schoolniveau het mogelijk is om effectief afstandsonderwijs te geven.
Op basis van diverse onderzoeken concluderen we dat er bij het geven van afstandslessen vier zaken van belang zijn:
- Kwaliteit van het didactisch handelen is essentieel. Bij een online-les is de kwaliteit van het didactisch handelen nog belangrijker dan bij fysieke lessen. Net zoals bij fysieke lessen bestaat een goede didactiek uit een combinatie van het geven van duidelijke uitleg die aansluit op het kennis- en vaardigheidsniveau van de leerlingen, het organiseren van structuur, duidelijkheid en rust, het betrekken van leerlingen bij het onderwijs, het aanbieden van oefeningen en het geven van feedback. Het is met name van belang dat deze elementen van effectief onderwijs aanwezig zijn, en minder van belang hoe of wanneer de lessen gegeven worden.
- Organiseer interacties tussen leerlingen. Deze interacties kunnen plaatsvinden tijdens de digitale lessen of daarbuiten. Wanneer de interactie wordt ingezet tijdens de les, dan heeft deze het grootste effect op de leerprestatie en motivatie wanneer deze doelbewust door de leraar is ontworpen en geïmplementeerd. Communicatie- en samenwerkingsapplicaties kunnen de interactie tussen leerlingen onderling en tussen leerling/leraar bevorderen te denken valt aan Slack, Google Drive en TEAMS.
- Laat leerlingen zelfstandig werken. Meer dan bij fysieke lessen wordt er tijdens het afstandsonderwijs een beroep gedaan op het vermogen van leerlingen om zelf structuur aan te brengen en de juiste leerstrategieën in te zetten. Als leraar kun je leerlingen helpen door taken te vereenvoudigd, op te splitsen in subtaken, of dusdanig aan te passen zodat er minder complexe handelingen, kennis en instrumenten nodig zijn. Daarnaast kun je bepaalde leerstrategieën aanbieden waardoor leerlingen verder kunnen werken aan de taak bijvoorbeeld leerlingen de leerstof aan een huisgenoot laten uitleggen of leerlingen een mind-map laten maken waarmee de leerlingen bepaalde concepten of ideeën kunnen organiseren.
- Extra aandacht voor kwetsbare leerlingen. Leerlingen met leerachterstanden presteren met name slechter in de online-omgeving. Het is belangrijk dat leraren extra aandacht besteden aan de behoeften van deze leerlingen en de manieren waarop ze deze leerlingen betroken kunnen houden bij het onderwijs. Te denken valt aan het goed in beeld brengen en monitoren van cognitieve resultaten en sociaal-emotioneel welbevinden. Maar ook het onderhouden van intensiever contact met deze leerlingen tijdens of buiten de lessen of het geven van meer steun bij het zelfstandig werken bijvoorbeeld door het verstrekken van checklists.
